Groepsdynamica is bepalend voor het succes van een team. Zo, we vallen gelijk maar even met de deur in huis. En leiders en leidinggevenden hebben een enorme invloed op de groepsdynamiek. Toch blijft de groepsdynamiek voor leiders vaak beperkt tot zo’n naar buikgevoel. Iets waar je niet precies je vinger op kunt leggen. In deze publicatie lees je alles over de grondbeginselen van groepsdynamiek. En hoe je hiervan de bff van je team maakt en daarmee het teamsucces enorm vergroot.
Groepsdynamica in het kort
Groepsdynamica zijn de processen en gedragingen die zich afspelen tussen mensen in een groep of tussen verschillende groepen. Want ja, in een groep gedragen we ons anders dan als individu. Groepsdynamica bepaalt in belangrijke mate het succes van een team. Het is bijvoorbeeld van invloed op de teamontwikkelfasen en speelt een rol in de psychologische veiligheid en het commitment van de leden. Superbelangrijk dus om je als leider te verdiepen in dit onderwerp.
Wanneer is een afdeling een team?
Als er meer dan drie of meer mensen samen staan noemen we dit al vaak een groep(je). Vanuit de organisatiekunde is er pas sprake van een groep als de groep mensen een gezamenlijk doel heeft en alle leden als onderdeel van de groep geaccepteerd worden. We spreken dan van een team.
Een belangrijk verschil, want het komt helaas nog voor dat een afdeling bestaat uit meerdere individuen die elk voor zich werken. Eilandjescultuur in optima forma waardoor je niet het optimale resultaat bereikt.
Even testen?
Met een simpele checklist ontdek je in 15 vragen of er bij jou sprake is van een echt team of dat jullie meer functioneren als een aantal individuen. Download hier de checklist: team of individuen?
Groepsdynamiek op de werkvloer
Factoren die de groepsdynamiek beïnvloeden
Een leider die de groepsdynamiek goed weet te doorgronden heeft een beter beeld van hoe de groep op gebeurtenissen zal reageren. Deze kennis is natuurlijk enorm belangrijk en helpt het team beter te functioneren.
Er zijn een drietal factoren van invloed op de groepsdynamiek:
- Omgevingsfactoren.
- Persoonlijke factoren.
- Leiderschapsfactoren.
Ook hieruit kun je weer opmaken dat de leider een grote invloed heeft op de groepsdynamiek. Dit kan zowel een positieve, maar ook een negatieve invloed zijn.
De verschillende rollen van de leden van het team
Binnen de groepsdynamiek heeft iedereen een rol. Enerzijds een functionele rol, bijvoorbeeld boekhouder, leidinggevende of accountmanager. Maar ook een rol vanuit psychologisch oogpunt. Denk aan de leider, kartrekkers, volgers, ondersteuners, helpers, enthousiasmerende rol, confronterende rol. Je kunt vast nog meer rollen ontdekken in jullie team. Overigens zijn deze sociale rollen flexibel en wisselen ze weleens van persoon.
De basisbehoeften van teamleden
Alle teamleden hebben 3 basisbehoeften. Pas als die worden vervuld voel je je prettig in het team en sta je open voor samenwerking. De behoeften zijn:
- Identiteit;
- Invloed;
- Erkenning.
De ontwikkelfasen van het team
Daarnaast doorloopt een team een viertal ontwikkelfases. Na jarenlange ervaring in het begeleiden van groepen naar teams en uitvoerige bestudering van de beschikbare vakliteratuur onderscheiden wij 4 ontwikkelfasen:
Startend team; focus op oriëntatie op het invullen van de basisbehoeften van de medewerkers. Ieder zoekt zijn of haar plek in het team. Een prima moment om ook te oriënteren op de waarden van het team.
Groeiend team; de periode van herrie en gedoe. Nu ieder zijn plek heeft gevonden ontstaat er mogelijk strijd om macht. Risico’s liggen bij te felle discussies en het vormen van subgroepjes. De basis van de psychologische veiligheid wordt in deze fase gelegd. Stimuleer je team normen en waarden te beschrijven. Focus continu op het teambelang en neem besluiten die het beste de verschillende teamdoelen ondersteunen.
Volwassen team; de periode van verbinding en samenwerking. Risico’s liggen bij het weinig kritisch zijn op het eigen team en het vermijden van conflict.
Professioneel team; het team zit in een flow en stelt het teambelang op de eerste plaats. Teamleden stuwen elkaar naar ongekende hoogten.
Valkuilen | negatieve groepsdynamiek
Groepsdruk
Als het hele team linksaf wil slaan en jij bent ervan overtuigd dat rechtsaf de beste weg is dan moet je stevig in je schoenen staan. Dat blijkt bijvoorbeeld wel uit het “The Asch Confirmity Experiment”. Waar tegen beter weten in een fout antwoord wordt gegeven om zich te conformeren aan de groep.
Groepsdenken
De leden voelen zich zo met elkaar verbonden dat niet het teamresultaat maar het team zelf centraal staat. Overeenstemming en harmonie is té belangrijk geworden. Het is van belang om mensen met een afwijkende mening te stimuleren en niet alleen als lastig te zien. Zij geven tenslotte een ander perspectief waar het hele team voordeel uit kan halen.
Het zwarte schaap
Regelmatig lijkt het alsof één persoon de oorzaak is van herrie en gedoe. Let op: dit zwarte schaap fenomeen is vaak een bliksemafleider dat de aandacht weghaalt bij het werkelijke probleem. Dat werkelijke probleem heeft veel vaker iets met het groepsdenken te maken dan met een individuele medewerker. Wat we ook vaak zien is dat het werkelijke probleem bestaat uit onduidelijkheid over taken, rollen en te behalen resultaten. Onderzoek dus eerst wat de werkelijke oorzaak van de onrust is.
Sabotagegedrag
Sabotagegedrag ontstaat bij autocratisch genomen besluiten. Dit kun je niet altijd voorkomen, want zo’n besluit kan ook worden opgelegd door de wetgever. Dit sabotagegedrag begint vaak bedekt in de vorm van grapjes, sarcasme en smoesjes. En eindigt openlijk door te vertragen, staken of in extreme gevallen “oorlog te voeren”. Neutraliteit en nieuwsgierigheid vormt de oplossing.
Kansen | positieve groepsdynamiek
Psychologische veiligheid
Dit klimaat ontstaat bij een cultuur waar open en eerlijke communicatie mogelijk is. En dat is een stuk moeilijker dan het lijkt. We hebben nog steeds moeite met kritiek te schenken en te ontvangen. Of praten niet over onze kwetsbaarheid. En hoe reageert jouw leidinggevende bij een fout?
Wil je deze open en eerlijke communicatie faciliteren? Kijk dan eens naar onze communicatietraining voor professionals: Verbindend & Effectief Communiceren. Meedoen kan op basis van individuele inschrijving. Er zijn echter ook Incompany mogelijkheden waarbij je met het hele team tegelijk aan de slag gaat.
Conflictvaardig
Het zit vaak diepgeworteld in het individu; de voorkeur om conflicten te vermijden. En dat is niet nodig. Conflicten hebben namelijk ook veel positieve kanten en passen prima in een cultuur van psychologische veiligheid en open en eerlijke communicatie. Download hier de infographic en wees als team aardig conflictvaardig.
Aandacht voor iedereen
Een eenvoudig middel om alle meningen te horen en het groepsdenken te verkleinen is om tijdig bespreekpunten aan te kondigen en individuele input op te vragen. Tijdens de vergadering kan iedereen zijn individuele input delen. Stimuleert bovendien het creatief denken. Tip: informeer eens naar de training creatief denken. Een perfecte teambuildingactiviteit met een positief effect op de groepsdynamiek.
Deep Democracy (Lewis)
Dit staat voor besluitvorming met aandacht en waardering voor andere opvattingen. Het vraagt om geweldloze communicatie. En speelt goed in op de basisbehoeften die elke medewerker heeft (invloed en erkenning). Het is een perfecte vorm van talentontwikkeling omdat je daarmee het volledige talent van het team (ook de onbewuste talenten) aanboort. Het voegt minderheidswijsheid toe aan meerderheidsbesluiten.
Groepsdynamica als jouw bff?
We hebben een tweetal mooie oplossingen als jij groepsdynamiek voortaan beter wil begrijpen en positief wilt inzetten.
Individueel traject: Kijk eens naar onze vijfdaagse leiderschapstraining Leren (Team) Coachen. Een actieve en intensieve training waarbij je in het Use Your Talents Lab de verschillen beleeft bij het toepassen van verschillende methodes. Met een gemiddelde waardering van 9,3 en reviews als “een verademing”; “dit had ik eerder willen weten” vast ook een mooie ontwikkelstap in jouw leiderschap.
Team traject: Betrokken medewerkers vormen een belangrijke schakel in de keten van succes. Ben je benieuwd of jullie de aanwezige teamkracht (nog) volledig benutten? Wil je afrekenen met onderstromen en olifanten in de kamer? Jullie onderlinge communicatie verbeteren? Dan adviseren we je ons populaire Team Talent Programma.
Leiderschap, teamontwikkeling en talentmanagement
Zijn dit onderwerpen die je boeien? Maandelijks publiceren we nieuwe artikelen. Die artikelen met aanvullende tips, inspiratie en handige downloads versturen we maandelijks op de eerste vrijdag van de maand. Ook naar jou als je daarin geïnteresseerd bent. Aanmelden gaat makkelijk met de knop hieronder.